1 Ağustos 2008 Cuma


“Istridye Üstü Girit”... Okurken beni gülümseten, altını çizdiğim, merakımı cezbeden öyle satırlar oldu ki burada paylaşmadan rahat edemeyeceğim...

Kitaptaki karakterlerden biri Theo; onu okurken sanki tanıyorum hissine kapıldım bir an. Yazarın kaleminin gücü bir yana, çizdiği tip, tipik bir Akdeniz’li olarak etrafımızda sıkça gördüğümüz o aksi ama yine de bilgisine, yeteneğine, iletişim gücüne hayran olduğumuz , bize has sevimli “çeşit”lerden...

Buyrun bakalım:

“Gelecekte lokanta için seçilen yer burası olmalı diye düşündüm. Theo’nun süiti iki odalı, geniş balkonlu, oyuncak gibi küçük bir açık mutfağı olan bir daireydi. Mutfakta tezgah adını hak edecek bir alan bile yoktu, yalnızca doğal gazla çalışan iki küçük ocak vardı.

“Bununla mı pişireceksin?”

Theo beni üstten bir tavırla süzdü. “Don Juan’ın hayatı boyunca baştan çıkarmak istemediği bir kadınla karşılaşmadığı gibi ben de henüz içinde yemek pişirmek istemediğim bir mutfakla karşılaşmadım. Haydi git duşunu yap, ben de biraz kafamı toplayayım.”

Girit’i birkaç yüzyıl işgal eden Venediklilerden (MS 1212-1699) kalan caltzouni, calzone’den gelir. Bu, içine yerine göre tatlı veya tuzlu harç konan gevrek bir börek hamurudur ve halen yerel İtalyan lokantalarında müşterilere sunulmaktadır. Özellikle New York’taki pizzacılarda, bu harç pizzanınkine benzer şekilde domates ve peynir temelinde yapılmıştır. Girit’te caltzounaki yani, küçültme sıfatı eklenerek söylenen bu hamurun harcı, şekerle tatlandırılmış taze peynir ve kıvama gelmesi için eklenen çırpılmış yumurta karışımıdır, sos olarak bal kullanılır. Düzgün bir şekilde yaplıması için Theo’nun taze peynir ve yumurtaya ihtiyacı olacaktı ve tabii hamur kısmı için ayrıca un, hamur mayası, süte ve harca kendi katkısı olarak ekleyeceği nane gelecekti, bir de o yörenin kekik çiçeği balı gerekiyordu. Başka bal olmazdı.

Tam Prases’e girerken, sundurmasında oturmuş örgü ören bir kadın gördük, Theo arabayı yavaşlatıp seslendi: “Bana biraz armexia lazım. Nereden bulabilirim? Armexia, “süt sağma” demekti. Lor benzeri bu peynir, keçi sağıldıktan hemen sonra sütün kesilmesinin ardından elde edilen kaymak kısmından yapılır ve aynı gün yenmesi gerekir.

“Bende yok” dedi kadın özür diler gibi. Sonra neşeyle ekledi, “ama Mihalis’te her zaman bulunur. Mavi kapılı beyaz evde oturuyor.” Girit mavi kapılı beyaz evlerle dolu bir adadır ama Theo hiç yanılmadan, eliyle koymuş gibi buldu evi. Evin önünde duran kamyonette br adam oturuyordu, kamyonetin motoru çalışıyordu.

Theo bizim çelimsiz arabamızı kamyonetin önüne çekerek Mihalis’in yolunu kesti. “Mihalis sen misin?” diye sordu adama. “Bana biraz armexia lazım!”

Mihalis bıyık altında güldü. “Evet biraz var ama karım akşam yemeğinde kullanacak onu.”

“Senin karın onunla ne yaplıacağını bile bilmez” diye patladı Theo, sabırsızlıkla. “Sat şunu bana!”

Mihalis beni hayretler içinde bırakarak arabasından indi, süklüm püklüm mavi kapıdan içeri girdi. Besbelli, Giritli erkekler arasında, karılarının taze peynir ihtiyacının önüne geçen bir şifre vardı.

Mihalis elinde peynir çıkıyla döndü, tülbente sarılı hemüz soğumamış peynirden hala süt damlıyordu. Belli ki peynirin mayalanmasının üzerinden daha bir saat bile geçmemişti. “Bu köyde bundan tazesini bulamazsın” dedi, yüzü aydınlanmıştı. “Sana ne kadar lazım?”

“Hepsi, tabii. Arkadaşıma caultzounis yapacağım. Yabancı bir memleketten geliyor, hiç yememiş” dedi Theo, beni gösererek.

“O zaman başka” diye fısıldadı Mihalis ve sempatiyle bana bir göz attı. Mavi boyalı kapıya geri döndü elinde tabağa yerleştirilmiş peynirle döndü, bu sefer tülbent yoktu ve sütü veren keçinin otladığı bütün sonbahar çiçeklerinin kokusu burnuma tüttü.

Mihalis peynirin üzerine kuluçkadan yeni çıkmış üç yumurta koymuştu. “Bunlara ihtiyacın olacak” dedi, Theo heyecan dolu bir istekle başını sallarken.

“Borcum nedir?” diye sordu, Theo kaygısızca. Mihalis mahcubiyetle gözlerini yere indirdi, “Hiçbir şey” dedi üstüne basa basa. “Xenos için” dedi beni göstererek.

Xenos, “yabancı” ve “konuk” karışımı bir sözcük, filoxemia (konukseverlik), hem çok saygı duyulan hem de Yunan duyarlılığının en sağlam kuralıdır. Mihalis’in armexia’yı gözden çıkarması, bize vererek karısının akşam yemeği hazırlığını berbat etmesi hiç önemli değildi, çünkü bu benim, yani bir konuğun hatırı için yapılmıştı.

Bundan sonra nane peşine düşülecekti. “Bütün ev kadınları ön bahçelerinde nane yetiştirir. Kadınlar akşam kahvelerini içmek üzere oturduklarında nane kokusu almaktan hoşlanırlar” dedi Theo. Gerçekten de Mihalis’in beyaz badanalı evine bitişik beyaz badanalı komşu evin ön bahçesinde nane vardı. Kadın, aromalı ottan bir demet koparıp gülümseyerek Theo’ya uzattı. “Xenos için”.

Göz açıp kapayıncaya kadar hepsini görebileceğimiz kadar ufak olan Prases Köyü’nün merkezine arabayı park ederken, “Şimdi sıra geldi bir kahvehane ve bir de mutfak bulmaya” dedi Theo. Bu köyde restoran bulunmazdı ama neresi olursa olsun bir Yunan topluluğunun bulunduğu her yerde olduğu gibi burada da “olmazsa olmaz” kategorisinden bir yer vardı: Kahvehane. Erkeklerin toplanıp kahve ve “raki” içtiği, hayattan şikayet ettiği, iskambil ve tavla oynadığı, televizyon seyrettiği ve akşam yemeği için lazım olan armexia’yı elden çıkardıktan sonra karılarından saklandıkları yerdi kahvehane.

Kahvehanede mutfak yoktu, sadece Yunan kahvesi yapmak için kullanılan gazlı bir ocakla son defa peynirli sandviç yapıldığından beri yirmi yıl geçmiş olan antika bir waffle makinesi vardı.

Bir mucize eseri olarak, güzelce tozu alınıp, tehlike çanları çaldıracak derecede yıpranmış kordonu prize takılınca bu waffle makinesi çalıştı. “Caltzouni”yi bu saçma sapan alette pişireceğiz” dedi Theo. “Daha önce hiç denenmemiş bir yömtem olduğuna göre, mutlaka iyi sonuç alınacak demektir.”

Derhal kahvehaneyi işgal ettik. Müdavimlerden beş yaşlı adam, Theo’nun tuhaflıklarını hayranlıkla seyrediyordu, kahvehane sahibi, karısı ve yeniyetme oğulları ise aşçıbaşının emirlerini yerine getirmek için koşuşup duruyorlardı. Çok geçmeden un, maya ve süt satın alınmış, hamuru karmak için büyük bir çanak bulunmuş, bu arada evin oğlu da, tam istenen cinsten balı getirmek üzere küçük bir kaseyle bir kilometre uzaktaki arıcı amcasına gönderilmişti.

Theo hanurun harcını koyup yoğurduktan sonra kabarnası için üzerine bir bez örttü. Peynir, yumurta ve naneyi çırpmak için bir çanak istedi. Yaptığı şeyi tattı ve gözleri hazla parladı.
“Dünyanın en latif peyniri” duyurusunda bulundu. Hamura, kocaman bir yassı daire şekli verdi, peynirin harcını, aldığı kadar ortasına yığdı. Sonra hamuru katladı ve eserine hayran olmam için beni yanına çağırdı.”Dünyada bulabileceğin en iyi caltzouni’yi burada yiyeceksin” dedi gururla gülümseyerek.

Gebe gibi karnı şiş hamuru büyük bir dikkatle waffle makinesinin her iki kanadına yaydı. “Bir tarafı pişince öbür tarafı çevireceğiz. Spatula olmadan yapmak biraz riskli ama idare edeceğiz işte... Peki hani, NEREDE benim balım?” diye bağırdı, belirli birine değil, öyle ortaya.

Kahvecinin oğlu tam zamanında, elinde değerli kavanozla nefes nefese koşarak içeri girdi. Theo, amber renkli tok sıvıyı küçük bir kaba boşaltıp azıcık su katarak sulandırdı. Kahve ocağını kullanarak balı kaynayıncaya kadar ısıttı, bal kıvamından çıkıp sıvılaşana kadar ateşte tuttu. Üçüncü bir çanak daha istemek için bağırdı. Ama bağırmasına gerek yoktu: Kahvecinin karısı zaten getirmişti çanağı. Theo böğürtlenleri kaba aktarıp üzerine sıcak balı döktü.

Caltzouni’sine döndü ve bit tabak ve çatal yardımı ile pişmemiş tarafı ateşe gelecek şekilde hamuru çevirdi ama bu işlem sırasında peynirli harçtan kocaman bir lokma yere döküldü. Kahvecinin karısı derhal dizlerinin üzerine çöküp temizledi, bizler ise erimiş peynirin nar gibi kızarmış tarafını görünce huşu içinde kalmıştık.

“İkinci tarafı daha çabuk pişer” diye beni yatıştırmaya çalıştı, gelinen şu noktada açlığımın her türlü sınırı aştığının farkındaydı. Böğürtlenleri ballı sosla karıştırdıkça, altın rengi şurubun yüzeyine mavi-mor çizgiler yayılıyordu.

Şimdi her tarafı pişmiş hamuru bir tarafa ters çevirdi – kahvecinin karısının yeni bir katkısı da bu olmuştu- üzerine böğürtlenleri yerleştirdi, balı döktü; kekik aromalı sıvı, kızarmış hamurun kenarlarından tabağa aktı. Tabajlara bolcana koyup üzerine kaşıkla böğürtlen ve bal gezdiriyordu. İlk tabağı bana verdi. Nihayet önüme bir yemek gelmişti. O kadar güzeldi ki ilk lokmamı almadan önce bir an durakladım. Geri kalan herkes, kahveci ve ailesi, beş müdavim ve Theo, tabaklar ellerinde benim başlamamı bekliyorlardı. Ve ben, o ince lezzetleri damağımda patlamaya davet ederek başladım.

Tartın üzerindeki meyve, aromalı otlar, nane ve keçi kokusu karışmış peynir, gevrek mayalı hamur, vanilya ve hindistancevizi tonlarıyla zenginleşen dağ kekiği balının ömre bedel letafeti – Yunanistan’ın yaz kokusu. Nefesimi tuttum. Öylesine güzeldi ki, neredeyse bayılacaktım. Diğerleri de hep birlikte başlarını sallayarak onayladılar ve kaşıklamaya devam ettiler.

8 yorum:

Adsız dedi ki...

Lütfen çabuk bitir sonra da bana ver bu kitabı ben de okuyayım, bir parmak bal çaldın akşam akşam :)

çikolata büyücüsü dedi ki...

Oooo, kitap çoktan bitti :)) Anytime you wish...

Unknown dedi ki...

Ya Iremkus burada saglikli beslenmeye calisiyordum ve tabiki bu parcayi okuyunca hayatim bayagi zorlasti.. Agzimin suyu akti literally yaniii.

Blogunuz hayirli olsun by the way.. Cok hos basladin, kitap tavsiyeleri falan..Kiskanmadim dersem yalan, kitaplari da bi kosu alicam..

Güllüyorum dedi ki...

Yazıyı keyifle okudum. Koca yazıda bir tek nereye takıldım biliyor musun? "Yunan Kahvesi" lafına... Gıcık oldum. Tabii sana değil, yazara... Kitaptaki Giritliler ise ne kadar bize benziyor, değil mi? Kahveler, misafire ikram, önbahçede naneler...
Diğer yazılarını da okudum.
Yazım dilin keyifli, çok akıcı. Bir kitap yazarsam, sana önsöz yazdıracağım. Yazarsın değil mi? Bence asıl sen kitap yaz. Bu notlar hele bir biriksin. Bunu unutma... Söylemişti dersin... (Çikolata siparişleri için bir yere telefon numarası yaz!)
Ayrıca, bu kadar yazı dizmek hiç kolay değil, helal olsun. (Ses çeviren bir proğram kullanmıyorsan...)

Sevgiler,

çikolata büyücüsü dedi ki...

Gulcincim, birak ses ceviren, hoplatan ziplatan ozel programlari, teknolojiden hic anlamayan biri olarak bilgisayari kullanabildigime sukrediyorum :))

Acikcasi "yazi dizmek" bana hic zor gelmedi, keyif aldigin zaman tam tersi egleniyorsun; uzunmus kısaymış fark etmiyor, icerigin beni tatmin etmesi önemli olan!

Kitap yazmak ne guzel olur gercekten, buyuyunce onu da yaparim insallah :))

Iyi ki hadilemissin beni, sayende cok keyif aldigim bir blogum oldu; cok tesekkur ederim canim...

çikolata büyücüsü dedi ki...

Meltemcim, kitaplari begendigine cok sevindim.. Okumak zul geliyor cogu insana artik... Beni cezbeden, alip baska alemlere goturen kitaplari paylasmaya devam edecegim... Saglikli beslenme konusuna gelince, that's life, hepsinden tadacaksin azar azar; keyfi ancak oyle cikar :)))
optum cok

gönül-den dedi ki...

Ama anne -kız aynı giyinip böyle bir poz verilmezki!!!!!!.Yani bu kadar da erkek anneleri kıskandırılmaz ki!!!!!!!! çok kıskandım çok. İremciğim yaptıkların çok güzel gözüküyor ellerine saglık,
Kitap tanıtımların çok iyi fikir ve senin kitapların içeriği hakkında uzun uzun yazman çok iyi.çünkü herkes bir kitabı yazarak bu kadar uzun anlatamaz (diye tahmin ediyorum en azından ben öyleyim.)İleride sana özel tariflerle ve sana ait öykülerle içiçe olan bir kitabı raflarda görmek dileğiyle...................

çikolata büyücüsü dedi ki...

"Gönül"den dileğinin üç vakte kadar gerçekleşmesi dileğiyle yakışıklı basketçinin annesi, (Neden üç vakte kadarsa artık? :)